Tahıl ürünleri beslenmemizde sıklıkla tüketilen gıda ürünleridir. Un, ekmek, makarna, irmik ve bira gibi birçok gıda ürününün üretiminde kullanılmaktadır. Tahıllarda kalitenin korunması üretim sırasında ürün kaybı yaşamamak adına önemlidir. Bunun içinde tahılların depolanması sırasında koşulların uygun olması gereklidir. Bu yazımda bahsedeceğim konu: tahıl depolama yöntemleri ve tahıl depolama sırasındaki önemli faktörler.
Tahılların Depolanması
Tahıl Depolama Yöntemleri
Tahılların depolanması, tahıl tanelerinin fiziksel ve kimyasal bileşimlerinde önemli değişiklik olmadan uzun süre hijyenik şartlarda muhafaza edebilmek amacıyla yapılmaktadır. Bu durum ürünlere uygun depolama koşulları sağlanarak en az ürün kaybıyla gerçekleşmelidir.
- Dökme yığın halinde,
- Örtülü toprak altı kuyular ve toprak üstü yığınlar şeklinde,
- Çuvalda,
- Ambar ve hangarda,
- Silolarda,
olmak üzere 5 farklı tahıl depolama yöntemi vardır. Bunlar arasında en sık kullanılan yöntem silolarda depolamadır.
Tahıl Depolamada Önemli Faktörler
Tahıl ürünlerinin uygun şartlarda depolanması için gerekli olan koşulları şöyle bir inceleyelim.
Depolama Sıcaklığı ve Nispi Nemi
Tahıl ürünleri için depolama sıcaklığı bölgenin iklim özelliklerine göre değişir. Genellikle 5-25°C olması yeterlidir. Ayrıca ürünün sıcaklığı ile depo sıcaklığı arasında 20°C’den fazla olmaması gerekir. Bununla birlikte tahıllar için uygun nispi nem oranı %30-50 arasında kuru hava olmalıdır.
Ürünün Sıcaklığı ve Nemi
Ürünün sıcaklığı tahıl tanesindeki kimyasal olayların hızını, depodaki böcek ve mikroorganizmaların gelişimini etkiler. En uygun ürün sıcaklığı 15°C’dir. Bununla birlikte güvenli bir depolama için en yüksek nem değeri %13-14,5 arasında olmalıdır. Nem oranı bu yüksekliği aştığı takdirde tahıl ürünlerinde birtakım bozulmalar meydana gelir. Böyle bir durumla karşılaşmamak adına depolama öncesi tahıl ürünlerini kurutarak ya da havalandırarak nem oranlarını düşürmek önemlidir. Ürünün nemi %1 oranında düşerse depolama süresi 1,5 kat artar.
Yabancı Madde Varlığı
Tahıl ürünlerinin depolarında kırık taneler, unlu artıklar ve kepeklerin bulunması bazı böcek ve larvaların gelişmesine sebep olur. Bu durum depolama süresini ve ürünün kalitesini önemli ölçüde etkiler. Kısacası yabancı maddelerden meydana gelen zararlıları azaltmak için deponun temizliğine önem gösterilmesi gerekir. Ayrıca böceklerin büyük bir kısmı 12-13°C sıcaklığının altında çoğalmaz. Aynı zamanda tahıllar yabancı maddelerden arındırılmış bir şekilde depolanmalıdır.
Mikroorganizma Varlığı
Tahıl tanelerinin su içeriğinin artması bakteri ve küf mantarlarının faaliyetini arttırır. Bununla birlikte tahılda küf kokusu oluşur ve tahılların renkleri siyaha dönerek bozulma gerçekleşir. FAkat depolanacak olan ürünlerin nem miktarı, ürünün sıcaklığı, depolama sıcaklığı ve neminin uygun şartlarda olması mikroorganizma gelişimini engeller. Aksi takdirde kızışma, küflenme, çimlenme, çürüme, taşlaşma, yanma, ekşime ve alkol kokusu, renk değişimi ve mikotoksin üremesi gibi birçok sorun oluşur. Bu sorunları ortadan kaldırmak için yukarıda saymış olduğum koşullar haricinde,
- Depolama alanlarının havalandırmaya uygun olması gerekir.
- Nemsiz, kuru, havadar ve aydınlık bir ortam olmalıdır. Bunun içinde depolama sıcaklığı ve nem oranları düzenli bir şekilde taki edilmelidir.
- Depolarda fümigasyon yolu ile ilaçlama gerçekleştirilmelidir. Ayrıca zararlıların depolama alanlarına girmesini engelleyecek farklı önlemlerin alınması gereklidir.
Kaynakça
Dizlek H., 2012. Tahılların Depolanmasında Etkili Olan Başlıca Etmenler. Electronic Journal of Food Technologies Vol: 7, No: 2: 48-59.
Sumiahadi ve ark., 2020. Tahılların Depolanmasında Genel Prensipler ve Çeltiğin Depolanması, 9 (1): 102-112.