Bugün konumuz gıda katkı maddeleri arasında yer alan tatlandırıcılar. Tatlandırıcılar dediğimizde hemen aklımıza ‘tatlandırıcılar zararlı mı, tatlandırıcılar kilo aldırır mı, kan şekerini yükseltir mi’ gibi sorular geliyor. Bizde tatlandırıcılar konusunda en çok merak edilen soruları sizler için yanıtladık. Buradakiler dışında merak ettikleriniz varsa yorum kısmından yazabilirsiniz. En merak edilen soru ile başlayalım o zaman.
Tatlandırıcılar zararlı mı?
Yapılan birçok araştırma sonucunda, Avrupa Gıda Güvenliği Kurulu (EFSA) tarafından tatlandırıcıların insan sağlığı açısından güvenilir olduğu açıklanmıştır. Fakat her bir tatlandırıcı ürününe göre çeşitli günlük kullanım sınırlamaları getirilmiştir. Eğer tatlandırıcıyı gereğinden fazla tüketiyorsak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceği de söylenmektedir. Özellikle yapay tatlandırıcıların çok fazla tüketilmesiyle koroner kalp hastalığı, tip-2 diyabet, obezite, böbrek fonksiyonlarının bozulması ve glukoz intoleransı gibi sorunlar oluşabilmektedir. Tatlandırıcı tüketiyorsak belirtilen sınırları aşmamaya ve doğal tatlandırıcıları tüketmeye özen göstermemiz gerekir.
Yapay tatlandırıcı nedir?
Yapay tatlandırıcı, sentetik yolla elde edilerek şekerin yerini alan bileşiklerdir. Tatlandırma gücü çok yüksektir. Öyle ki yapay tatlandırıcıların tatlılık derecesi sakkaroza göre yaklaşık iki ya da üç kat daha fazladır. Enerji değeri ve glisemik indeksi neredeyse hiç yoktur. Bu sebeple diyabet hastaları ve düşük kalorili diyet yapanlar yapay tatlandırıcıları kullanmaktadır.
Yapay tatlandırıcıların isimleri nelerdir?
Bu tatlandırıcılara baktığımızda; Aselsülfam-K, Aspartam, Sakarin, Siklamat, Sükraloz, Neosperidin DC, Seplenda ve Neotam olarak sayabiliriz.
tatlandırıcılar nelerde bulunur
Tatlandırıcı nelerde bulunur?
Tatlandırıcıların birçok gıda üretiminde kullanımı mevcuttur. Özellikle düşük kalorili içecek ve yiyeceklerde sıklıkla kullanılmaktadır. Tatlandırıcı içeren gıda ürünlerini saydığımızda; kuru karışımlar, jelatin, sakız, puding, tatlı miksi, çeşitli yoğurtlar, kahvaltılık gevrekler, dondurmalar, çeşitli tatlılar, bisküvi, şekerlemeler, bazı konserve ürünleri, reçel, diyabet ürünleri ve sporcu içecekleri gibi birçok ürün sayılabilmektedir.
Tatlandırıcılar kan şekerini yükseltir mi?
Tatlandırıcı kullanan bireylerin kan şekerini nasıl etkilediğine dair yapılan araştırmalar sonucunda kan şekeri düzeylerinin etkilenmediği sonucuna varılmıştır. Tatlandırıcıların kalorisiz veya daha az kalorili olmasının bu duruma etken olduğunu söyleyebiliriz. Fakat yapay tatlandırıcıların tüketilmesi iştahı arttırmaktadır. Bu sebeple beslenme artışına bağlı olarak tüketilen besinlere göre (karbonhidrat oranı yüksek besinler) kan şekeri seviyesi yükselebilir.
Tatlandırıcılar kilo aldırır mı?
Tatlandırıcıların aslında diyabet hastaları haricinde kilo almak istemeyen kişiler tarafından da kullanıldığı görülmektedir. Fakat yapılan çalışmalar sonucunda tatlandırıcıların her ne kadar kilo kontrolünü sağlamış olsa da iştah arttırdığı ortaya çıkmıştır. Bu şekilde aşırı beslenen kişilerde de kilo alımına sebep olduğu belirtilmiştir. Bu sebeple kilo almak istemeyen kişilerin tatlandırıcı kullanması kilo alımının önüne geçmemektedir.
Kaynakça
https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/3619/1/202320.pdf
Aydın Ö. ve ark., 2022. Doğal ve Yapay Tatlandırıcıların Sağlık Üzerine Etkileri. Atlas Üniversitesi Tıp ve Sağlık Bilimleri Dergisi.
Durmaz E., Keser A., 2018. Yapay Tatlandırıcıların Vücut Ağırlığı ve İnsülin Direnci Üzerine Etkileri. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 3(2):8-15.
Gültekin F, Öner ME, Savaş HB, Doğan B. Tatlandırıcılar, Glikoz İntoleransı ve Mikrobiyota. J Biotechnol and Strategic Health Res. 2017;1 (Special issue):34-38.
İşgören A., Sungur S., 2019. Tatlandırıcılar. Lectio Scientific Journal of Health and Natural Sciences. Volume 3, Issue 1, 19-32.