Postbiyotikler, fermantasyon sırasında probiyotik bakterilerin ürettiği ürünler olarak tanımlanan biyoaktif bileşenlerdir. Probiyotik bakterilere ek olarak gelişen postbiyotikler en az probiyotik ve prebiyotik gıdalar kadar sağlık açısından beslenmemizde önemli bir yer edinir. Şimdi detaylı olarak ‘Postbiyotik nedir? Sağlık üzerindeki etkileri nelerdir?’ bunlardan bahsedelim.
Postbiyotikler, yoğurt, kefir ve lahana turşusu gibi fermente ürünlerde zengin olarak bulunur. Lactobacillus ve Bifidobacterium bakterilerine ait suşlar tarafından fermantasyonla ürerler. Bunların yanı sıra Streptococcus ve Faecalibacterium gibi bakteri ve mayalar tarafında da üretilebilmektedir. Non-biyotik olarakta adlandırılan postbiyotikler, kısa zincirli yağ asitleri ve zayıf organik asitler içerebilmektedir. Postbiyotiklerin temel kaynağı olan fermantasyonun, tahıl ürünlerindeki B vitamini içeriğinin fazla olması postbiyotik fermantasyonu için iyi bir alternatif olabilmektedir.
Postbiyotikler;
- Benzersiz kimyasal yapıları,
- Probiyotiklere göre daha uzun raf ömrüne sahip olmaları,
- Toksisitelerinin olmaması,
- Memeli bağırsak enzimlerine dirençli olmaları,
- Bağışıklık sistemini düzenleyici, hücrelerin çoğalmasını engelleyen ve antioksidan aktivitelere sahip moleküller içermesi,
- Fonksiyonel gıdalarda hastalıkları önlemek,
Bu gibi özelliklerle birlikte güvenilir bir profile sahip olmaları postbiyotiklerin beslenmemizde sağlıklı bir alternatif olarak yer almasını sağlar.
Postbiyotikler, probiyotiklerin belirli gıdalarda kullanımının zor olması sebebiyle öne çıkmaktadır. Probiyotiklerin aksine yüksek ısıl işlem gereken ürünlere kolaylıkla ilave edilebilirler. Bunun haricinde ölü mikroorganizma olmasından dolayı soğuk zincir gereksinimi bulunmaz. Üretimlerinde kullanılan teknikler ise ısı ve enzimatik işlemler, hücre parçalama teknikleri ve çözücü ekstraksiyon ile üretilmesinin ardından ek olarak ekstraksiyon ve diyaliz, santrifüj, dondurarak kurutma gibi işlemlerde kullanılmaktadır.
Postbiyotiklerin farmasötik ürünlerde, tarımda ve gıdalarda kullanımı mevcuttur. Gıdalarda kullanım alanları ise gıda katkı maddesi alanında gıdalarda doğal koruyucu olarak kullanımı mevcuttur. Bununla beraber hayvan yemlerine dahil edilerek de kullanılmaktadır.
Postbiyotiklerin Sağlık Üzerine Etkileri
- Bağırsaklar için son derece önemlidir. Faydalı bakterileri koruyarak bağırsak sağlığını iyileştirir. Sinirimi rahatlatır.
- Stres azaltıcı etkisi bulunur.
- Bağışıklık sistemini güçlendirerek birçok hastalıktan korur.
- Cilt sağlığını iyileştirir.
- Vücutta iltihap oluşmasını engeller. Oluşan iltihapların iyileşme süresini kısaltır.
- Kanser hücrelerin oluşmasını ve büyümesini engeller.
- Kan basıncını düşürür. Tansiyon hastalarının risk ve etkilerini en aza düşürür.
KAYNAKLAR
Gökırmaklı, Ç., Üçgül, B., Güzel-Seydim, Z.B. (2021). Fonksiyonel gıda kavramına yeni bir bakış: Postbiyotikler. GIDA (2021) 46 (4) 872-882 doi: 10.15237/gida. GD21035.
Uğur, E., Bektaş A., Ulusoy, M., Öner, Z. (2021). Paraprobiyotikler, postbiyotikler ve sağlık üzerine etkileri. GIDA (2021) 46(2) 428-442 doi: 10.15237/gida. GD20141.
https://migrostv.migros.com.tr/neler-oluyor/ipuclari/beslenmenin-anahtari-postbiyotik-nedir
https://gidakongresi2020.org/assets/catalogs/TGK13P157.pdf