Enzimlerin yapısında bulunan ve elzem iz elementlerden biri olan çinko minerali, insan sağlığı açısından önemlidir. Çinko minerali vücutta karaciğer, kemikler, epitel dokular, pankreas, böbrekler ve kan hücrelerinde bulunur. İnsan beslenmesi için oldukça önemli bir mikro besin öğesidir. Bu yüzden çinko eksikliği birtakım sorunlar oluşturmaktadır. Bu yazının içeriğinde çinko minerali ve eksikliğine dair birçok bilgiye ulaşabilirsiniz.
Çinko Mineralinin Görevleri ve Faydaları
- Antioksidan özellik gösterir. Bu nedenle serbest radikallerin neden olduğu hasarın önlenmesinde etkilidir.
- Metabolizma için gerekli insülin hormonunun yapısında ve işlevinde görev alır.
- Yaraların iyileşmesi için gerekli bir mineral çeşididir. Ayrıca enfeksiyonlara karşı direnç oluşturur.
- İnsanlar için hayati öneme sahip olan protein metabolizmasında ve nükleik asit sentezinde görevlidir.
- UV radyasyonunun zararlı etkilerinden korur.
- Büyüme ve gelişme, tat ve koku duygusu, hormonların depolanması, enzimatik kataliz gibi birçok metabolik olayda rol alır.
Çinko Minerali Hangi Gıdalarda Bulunur?
- Deniz ürünleri (Özellikle istiridye)
- Kırmızı et
- Tavuk
- Yumurta
- Fasulye
- Fındık
- Baklagiller
- Yağlı tohumlar
- Tahıllar
- Süt ve süt ürünleri
Çinkonun emilimi hayvansal proteinlerin fazla olduğu gıdalarda daha kolaydır. Çünkü hayvansal proteinlerin sistein ve metiyonin gibi emilimi arttıran aminoasitleri içermeleri sayesinde vücuttaki kullanılabilirlik oranı oldukça yüksektir. Ayrıca bitkisel proteinler ise çinkonun emilimini azaltan bir madde olan fitatları içermelerinden dolayı daha az etkiye sahiptir.
Çinko Eksikliği
Çinko minerali insan vücudu için elzem olan birçok reaksiyonda görev alır. Bu nedenle çinko eksikliği ciddi rahatsızlıklara sebep olur. Çinko eksikliğine emilim bozukluğu ve beslenme yetersizliği sebep olur. Örneğin kalsiyum, metal kompleksler, proteinler, fitatlar, lignin ve buğday kepeği çinko mineralinin emilimini etkilemektedir. Ayrıca beslenme alışkanlıkları, çevre kirliliği gibi birçok etken de çinko mineralinin azalmasına sebep olur. Sonuç olarak çinko eksikliğinde;
- Fiziksel olarak büyümede gerilik görülür.
- Çinkonun yapısında bulunan enzimlerin görevlerinde bozukluklar oluşabilir. Bu nedenle enzimler görevlerini yerine getiremez.
- Yaraların geç iyileşmesine sebep olur.
- İştahsızlık görülür. Ayrıca tat ve koku gibi duyusal özellik algılarında bozukluklar görülür.
- Parakeratoz, nasır, akantoz, saç dökülmesi gibi rahatsızlıklar oluşur. Ayrıca beyindeki çinko dengesi bozulursa alzheimer hastalığının ve depresyonun görülme riski artar.
- Bağışıklık sistemini olumsuz etkiler.
KAYNAKLAR
- Akdeniz V, Kınık Ö, Yerlikaya O, Akan E. İnsan Sağlığı ve Beslenme Fizyolojisi Açısından Çinkonun Önemi. Akademik Gıda. 2016; 14(3): 307-314.
- Doğan M. Çinko Eksikliği ve Fazlalığı. Klinik Tıp Pediatri Dergisi. 2020; 12(1): 13-19.
- Acarkan T. Esansiyel Mikrobesin – Çinko. Bilimsel Tamamlayıcı Tıp, Regülasyon ve Nöralterapi Dergisi.2020; 14(1): 15-19.
- Gizlici MN, Çatak J. Diabetes Mellitus ve Çinko İlişkisi. Türk Diyab Obez 2019;2: 107-113.