Gıda atıkları, insanların tüketimine sunulan gıdaların tedarik süresince üretimde ve transferinde kaybolan veya tüketici tarafından atılan gıdalardır. Gıda kaybı ve israfı üretimde, işletmede, ulaştırmada birçok farklı nedenden dolayı meydana gelebilir. Fakat bu israfın sonuçları büyük sorunlara neden olmaktadır. FAO’ya göre gıda kaybı her sene yaklaşık olarak 1,3 milyar tona denk. Dünyada en çok israfa uğrayan gıdalar ise kök bitkiler, yaş meyve ve sebzeler, hayvansal ürünler ve bakliyat ürünleridir. Bu noktada sürdürülebilir gıda anlayışını benimsemek büyük önem arz etmektedir.
Sürdürülebilir Gıda ve Beslenme Nedir?
İklim krizi tüm dünyada bilinen küresel bir sorundur. İklim krizinin getirdiği sorunlar ile hızla gerçekleşen nüfus artışı, sera gazının çoğalması, biyoçeşitliliğin azalması ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte sürdürülebilir gıdaya olan ilgi hızla artmıştır. Sürdürülebilir gıdanın amacı iklim krizinin yarattığı sorunları derinleştirmeden, doğal kaynaklara zarar vermeden yaşayan her bireyin güvenilir, dengeli ve sağlıklı gıdaya ulaşmasını sağlamaktır. Bu amaçla BM ve FAO ortak bildirisinde, sürdürülebilir gıda üretimi için 5 maddeli bir bildiri yayımlamıştır.
- Gıda sistemlerinde verimlilik, istihdam ve katma değerin artması
- Doğal kaynakların korunması ve güçlenmesi
- Geçim kaynaklarının iyileştirilmesi ve ekonomik büyümenin teşvik edilmesi
- İnsan topluluk ve ekosistemlerin dayanaklıklarının arttırılması
- İdari otoritelerin yeni zorluklara uygun hale getirilmesi
Sürdürülebilir Beslenme
FAO’ya göre sürdürülebilir beslenme; ulaşılabilir, güvenilir, karşılanabilir, besleyici yaşam biçimi olarak tanımlanmıştır. Ve sürdürülebilir beslenme kendi içerisinde bazı ilkelere sahiptir. Bunlar yani sürdürülebilir beslenme ilkeleri şu şekildedir:
- Yeterli ve dengeli beslenme
- Hayvansal kaynaklı proteinlerin yerine bitkisel kaynaklı proteinlerin tercih edilmesi
- Sebze me meyvelerin mevsiminde tüketilmesi
- Sezonunda avlanmış balıkların tercih edilmesi
- Satın alınan besinlerin doğru koşullarda saklanması
- Hiçbir besini israf etmeden kullanılması
- Ambalaj ve poşetlemede plastik ürün yerine tekrar tekrar kullanılabilen ürünlerin tercih edilmesi
Sürdürülebilir gıdaya yönelim, ülkelerin gelişmişlik düzeyine, ekonomik gelirine göre farklılık gösterebilir. Fakat bireysel olarak tüketicilerin gıda israfına olan duyarlılığı ile sürdürülebilir gıdaya yönelimi ülkelerin sürdürülebilir gıdaya dönüşümünde büyük bir rol oynar. Araştırmaların büyük bir kısmı tüketicilerin iklim krizi ve sürdürülebilir gıda hakkında bilgisinin yetersiz olduğu bulgusunda. Bireylerin gıda alışverişi yaparken sürdürülebilir gıda ve gıda güvenliğini düşünerek hareket etmesi günümüz ve gelecek nesiller için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle toplumun sürdürülebilir beslenme hakkında bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Ayrıca bakınız: Gıda İsrafı ve Atık Yönetimi
Kaynak:
bilimbunukonusuyor.sabriulkerfoundation.org
www.sciencedirect.com
Özkan vd. (2022), Sürdürülebilir Gıda ve Tarımsal Atık Yönetimi, Çevre, İklim ve Sürdürülebilirlik, 23(2):145-160.