Günümüzde artan nüfusla beraber gıda israfı sorunu da artmaktadır. 2021 Yılında BM Gıda İsrafı Endeksi Raporu’na göre ülkemizde 7,7 milyon ton gıda israf edilmiştir. Türkiye, en çok gıda israfı yapan ülkeler arasına girmektedir. Gıda israfının bu denli fazla olması doğal kaynakları, ekonomiyi, tarımı, doğa dengesini, sağlığı ve küresel ısınma gibi birçok alanı olumsuz etkiler. Bu sebeple insanları bilinçlendirmek ve atık yönetimini doğru bir şekilde uygulamak bu sorunu azaltmaya yönelik çalışmalardan bazılarıdır. Bu yazımda ise ülkemizde bu denli soruna sebep olan gıda israfı ve bu sorunun çözüm yollarından biri olan atık yönetimi konusunda kısaca bilgilendirme yapmak istedim.
Gıda israfı, üretimi gerçekleşen gıdaların tüketilmeden ıskartaya alınması ya da çöpe atılmasına denilmektedir. Genel olarak tarlalar, evler, restoranlar, marketler ve oteller gibi birçok yerde ortaya çıkmaktadır. Gıda atıkları ise gıda tedarik zincirinin sonunda hem tüketiciler hem de perakendeciler tarafından herhangi bir sorun teşkil etmemesine rağmen kullanılmayan gıda ürünleri olarak tanımlanır. Gıda atıkları ve gıda kayıpları israf kelimesini bütünüyle kapsar. En çok israf edilen gıda grupları ise ekmek, sebze, meyve, et ürünleri, süt ürünleri, hububat ürünleri ve hazır yemeklerdir.
Gıda israfının çevreye vermiş olduğu olumsuz etkiler, iyi planlanmış bir atık yönetimi ile azaltılabilmektedir. Atık yönetimi ile atık gıdaların geri dönüştürülüp tekrar kazandırılması ekonomiye ve çevreye önemli katkılar sağlar. Uygulanan atık yönetiminin sürdürebilir olması önemlidir. Bu durum işletmeler de maliyetlerin azalması, çevreye olan zararların giderilmesi ve insan sağlığı açısından önemlidir.
Gıda israfının en aza indirgenebilmesi için yapılması gerekenler ise,
- Tüketici ve çalışanlara gıda atıkları konusunda genel bilgiler verilerek farkındalığı arttırmak.
- Firmalarda akıllı atık yönetim sistemleri kurulmalı ve yaygınlaştırılmalı.
- Fazla üretilen gıdaların çöpe atılması yerine ihtiyaç sahiplerine ulaştırmak veya sokaktaki ve barınaktaki hayvanları beslemek.
- Kullanılamayacak durumda olan gıda ürünlerini enerji elde etmek için veya çevresel açıdan tercih edilen gübrelere dönüştürmek.
- Geri dönüştürülemeyecek durumda olan gıda ürünlerini ise imha etmek gerekir.
Sonuç olarak gıda atıklarını en aza indirgemenin birçok olumlu sonucu vardır. Mesela çevreye vermiş olduğu zararlar azalır. Sürdürülebilir gıda üretimi sağlanır ve doğal kaynakların sürdürebilirliği artar. Ayrıca işletmelerin maliyetini düşürür.
Toplumdaki tüm kesimi bilinçlendirerek evlerimizde de gıda atıklarımızı en aza indirgemek son derece önemlidir.
KAYNAKÇA
https://www.gidamo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=10984&tipi=4&sube=4
Akoğlu A., Çirişoğlu E., 2021. Restoranlarda Oluşan Gıda Atıkları ve Yönetimi: İstanbul İli Örneği.
Tekiner ve ark. (2021) İZÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 3 (2). Dünya ve Türkiye’de gıda israfı ve kaybına genel bir bakış.
Oğan Y., 2021. Gastronomi Araştırmaları. Çizgi Kitabevi.