Gıda katkı maddeleri, çok eski yıllardan beri gıdaların kalitelerini geliştirmek ve korumak amacıyla kullanılan maddelerdir. En çok kullanılan katkı maddeleri için nitrit- nitrat, monosodyum glutamat ve yüksek fruktozlu mısır şurubu gibi maddeleri örnek vermek mümkündür. Peki gıda katkı maddesi nedir? Gıda katkı maddelerinin sınıflandırılması nasıl? Gelin hep birlikte bu sorularımıza cevap bulalım.
Gıda Katkı Maddelerinin Sınıflandırılması ve E Kodları
Gıda katkı maddeleri; tek başına gıda olarak tüketilemeyen ve gıda üretim zincirinde işleme, hazırlama, ambalajlama, depolama gibi aşamalarda gıda maddesini korumak ve bozulmasına engel olmak amacıyla kullanılan maddelerdir. Bu maddelerin çeşitli kullanım amaçları vardır. Bunlardan bazıları; gıdaların raf ömrünü uzatmak, gıdaların kalitesini korumak, gıda kayıplarını önlemek ve gıdaların duyusal özelliklerini geliştirecek etkilerde bulunmaktır.
Yukarıda saydığım amaçlar doğrultusunda kullanılan birçok gıda katkı maddesi mevcuttur. Birçok açıdan kolaylık sağlaması amacıyla gıda katkı maddeleri belirli sınıflara ayrılmıştır. Fakat konuya geçmeden önce E kodu konusuna kısaca değinmek istiyorum. E kodu, bir gıda katkı maddesine verilen uluslararası bir numaralandırma sistemidir. Bu kod, toksikolojik araştırmaları tamamlanan ve toksik özellik göstermeyen miktarı belirlenmiş gıda katkı maddelerine verilen bir göstergedir. E kodlarıyla ilgili daha fazla bilgi edinmek için daha önceden hazırlanan yazımıza buradan göz atabilirsiniz. Şimdi gelelim katkı maddelerinin sınıflandırılması mevzusuna. Gıda katkı maddelerinin sınıflandırılması;
- Renklendiriciler (E 100-180)
- Koruyucular (E 200-285, E 330)
- Antioksidanlar (E 300–321)
- Emülsifiyer- stabilizatörler (E 322-500)
- Asit baz sağlayıcılar (E 500-578)
- Tatlandırıcılar, koku verenler (E 620-637)
- Geniş amaçlı gıda katkı maddeleri (E 900-927)
şeklindedir.
Gıda katkı maddelerinin kullanımı özellikle son yıllarda hızla yükselmeye başlamıştır. Bu maddeler gıdalar üzerinde birçok yararlı özelliğe sahiptir. Bununla birlikte bu maddeler kullanılması gereken miktardan fazla bir şekilde ve kullanım alanları dışında kullanılırsa insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek özellikler gösterir. Bu sebeple gıda katkı maddelerinin kullanımına dair yasal düzenlemeler getirilmiştir. Konuyla ilgilenen birçok uluslararası kuruluş vardır. JECFA (Gıda Katkı Maddeleri Üzerinde Çalışan Uzmanlar Komitesi) ve FDA (Gıda ve İlaç Dairesi) bu uluslararası kuruluşlardan bazılarıdır. Ülkemizde de kullanımına izin verilen gıda katkı maddeleri ve kullanım miktarlarına Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği‘nden ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar:
Özgün D, Küşümler A. Gıda Katkı Maddelerinin Sağlık Üzerine Etkileri. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi 2020; 2(1): 22-26.
Karatepe T, Ekerbiçer H. Gıda Katkı Maddeleri. Sakarya Tıp Dergisi 2017;7(4):164-167.