Ülkemizde çok fazla bilinmese de Dünya’da tüketimi yaygın olan kakule baharatından bahsedeceğim bugün. ‘Kakule nedir? Hangi gıda ürünlerinde kullanılır? Kakulenin faydaları nelerdir?’ gibi soruların cevaplarını inceleyelim.
Kakule Nedir?
Kakule, Zenfilgiller familyasına ait çok yıllık bir bitkidir. Sıcak iklimlerde yetişebilen kakulenin anavatanı Hindistan’dır. Günümüzde Guatemala, Malezya ve Tanzanya gibi ülkelerde de yetiştirilmektedir. Bu değerli bitkinin tohumları ve meyveleri kullanılmaktadır. Tohumları oldukça keskin kokulu olup mercimek büyüklüğünde ve kırmızımsı esmer bir rengi vardır. Bitkinin meyveleri ise 1-2 cm uzunluğunda, sarımsı yeşil renkli ve yaprakları büyük olan bir bitkidir. Yetiştirildiği yerlere göre Seylan, Malabar ve Siyam kakulesi gibi isimlerle adlandırılmaktadır.
Kakulenin Gıdalarda Kullanımı ve Besin Bileşimi
Kakulenin meyvesi bitkinin olgunlaşmaya yakın zamanlarında toplanmaktadır. Tamamen olgunlaşması için bekletilir ve hemen ardından güneşte kurutulmaktadır. Kurutulan meyveler daha sonra bir bütün şeklinde veya toz halinde baharat olarak gıda sektöründe kullanılmaktadır. Ayrıca tohumları da tüketilmektedir.
100 gram kakule için besin bileşiminde yaklaşık olarak; 311 kcal enerji, 11 g protein, 68 g karbonhidrat ve 7 g yağ içerir. Aynı zamanda potasyum, kalsiyum ve magnezyum mineralleri bakımından zengindir.
Güzel kokulu bir baharat olması sebebiyle baklagil ve balık gibi yemeklere katılmaktadır. Bunların yanı sıra sütlü tatlılar, hoşaf, kahve ve unlu mamullere koku ve tat verici olarak koyulduğu görülmektedir. Ayrıca çayı yapılarak da tüketilmektedir.
Kakulenin Sağlığa Faydaları
Kakule bitkisi için çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda sağlığa olan faydalarına maddeler halinde bir bakalım.
- Bazı araştırmacılar tarafından kakulenin antioksidan ve idrar sökücü özellikleri sebebiyle kan basıncını düşürdüğü belirtilmiştir.
- Kakule yüksek oranda antioksidan bileşikler içerir. Bu sebeple vücutta oluşan iltihabı yavaşlatmaya ve önlemeye yardımcı olur.
- Mide bulantısı, kusma ve ülser gibi mide problemlerini giderir.
- Ağızda bulunan bakterileri öldürücü etkisi vardır. Böylece ağız kokusunu önler. Bu nedenle üretilen bazı sakızların bileşeninde yer almaktadır. Ayrıca diş çürüklerine de iyi gelir.
- Antibakteriyel etkisi bulunmaktadır. Mantar enfeksiyonu ve gıda zehirlenmesi tedavisinde kullanılabilmektedir.
- Kakule içerisindeki bileşikler sayesinde ciğerlere hava akışını sağlar. Bu nedenle -rahat bir nefes almak için etkili olmasından dolayı- astım tedavisinde kullanılmaktadır.
- İştah açıcı ve gaz çözücüdür.
Sonuç olarak çok eski zamanlardan beri yaygın olarak yetiştirilen kakule ülkemizde yetiştirilmemektedir. Ülkemizde yetiştirilmese de ithal olarak getirtilerek gıda sektöründe yerini almaktadır. Kakule Dünya’nın en pahalı baharatları arasında yer alır. Gıdalarda tat ve koku verici olarak kullanımının yanı sıra uçucu yağ üretimi ve ilaç preparatlarında da kullanıldığı görülmektedir.
Kaynakça
Aktaş S.G., 2018. Gıda Coğrafyası. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3274. S:224.
Başer K., 2018. Kakule (Elettaria cardamomum L.). S: 32.
Bhavani K., Jahan A., Dhnasree K., 2021. Cardamom. M.Sc Home Science and Extension communication management, Angaru, Andhra Pradesh.
www.healthline.com