Titanyum dioksit E171 koduyla bilinen bir gıda katkı maddesidir. Sadece gıda ürünleri değil kozmetik ürünleri, diş macunları, ilaçlar gibi alanlarda da kullanıma sahiptir. Beyaz renkte, oda sıcaklığında katı, yapay bir üründür. Nem tutucu özelliğe sahip olma, beyaz renk verme ve gıdanın parlaklığını arttırma, antimikrobiyal etki oluşturma, etileni parçalayarak meyvenin olgunlaşmasını geciktirme etkilerinden dolayı gıda katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. UV (ultraviyole) ışığa hassas ürünlerde gıdaların raf ömrünü uzatmak ve bozulmanın önüne geçmek, hatta balıklarda (morina balığı) et rengini ağartmak için titanyum dioksitten faydalanılmaktadır.
Gıda grupları arasında, sakız, şekerleme, kahve kreması, beyaz leblebi, soslar, dondurma gibi özellikle beyaz renge sahip gıdalarda titanyum dioksit kullanılmaktadır. Bilindiği üzere çikolata insan vücut sıcaklığında eriyebilir. Titanyum dioksit katılan çikolataların ise 40˚C’ye varan sıcaklıklara kadar erimeye dayanıklı hale geldiği görülmüştür.
Titanyum dioksit doğada üç farklı yapıda bulunmaktadır. Bunlar; anataz, rutil ve brookit formudur. Gıda katkı maddesi olarak yalnızca anataz ve rutil formunun kullanımına izin verilmiştir.
Titanyum dioksit zararlı mı?
Titanyum dioksitin zararına ilişkin pek çok çalışma bulunmaktadır. Yapılan fare deneylerinde titanyum dioksitin bağırsak mikrobiyatasına zarar verdiği görülmüştür. Ancak farelere 50 mg gibi yüksek doz uygulandığı gibi yapılan çalışmaların daha kapsamlı olması gerekmektedir.
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) güncel verilere göre titanyum dioksitin artık gıda katkı maddesi olarak güvenli olmadığı görüşüne varmıştır. Titanyum dioksitin genotoksisiteye verdiği zarardan ötürü ADI (günlük alınması gereken doz) değerinin tespit edilemeyeceği sonucuna varılmıştır. Genotoksisite, bir kimyasal maddenin hücrelerin genetik materyali olan DNA’ya zarar verme yeteneğini ifade etmektedir.
Görüldüğü üzere titanyum dioksit bir gıda katkı maddesi olarak oldukça geniş bir yelpazede kullanım alanına sahiptir. İnsan vücuduna verdiği zarara ilişkin pek çok endişeyi barındıran titanyum dioksitin üretici ve tüketici olarak kullanımı ve tüketimine dikkat etmek de fayda vardır. Gıda üretiminde titanyum dioksit kullanımı için daha masum alternatiflerine başvurulabilir.
KAYNAKLAR
Bayram, H. M., & Öztürkcan, A. Gıda Katkı Maddelerinin Mikrobiyota Üzerine Etkisi. Gıda, 45(5), 1030-1046.
Berik, N. (2018). Titanyum Dioksit ve Nano Titanyum Dioksit Kullanımının Su Ürünlerine Olası Zararları. Çanakkale Onsekiz Mart University Journal of Marine Sciences and Fisheries, 1(2), 59-65.
Bischoff, N. S., de Kok, T. M., Sijm, D. T., van Breda, S. G., Briedé, J. J., Castenmiller, J. J., … & Van Loveren, H. (2021). Possible Adverse Effects of Food Additive E171 (Titanium Dioxide) Related to Particle Specific Human Toxicity, Including the Immune System. International Journal of Molecular Sciences, 22(1), 207.
Özgül, O. (2016). TiO2/karbon Nanotüp Kompozitlerinin Sentezi ve Antikanser Etkinliklerinin İncelenmesi.
Türker, S., Aydın, M., & Danacıoğlu, D. A. Gıda Teknolojisinde Yenilikçi Yaklaşımlar. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi, 3(1), 19-36.