Brucella spp. koyun, keçi, inek, domuz, manda, kedi, köpek, deve gibi hayvanlarda hastalığa neden olan bir bakteridir. Bu bakterinin türleri arasında Brucella abortus sığırlarda, Brucella melitensis koyun ve keçilerde, Brucella suis ise domuzlarda hastalığa neden olmaktadır. Bu yazımızda Brucella’nın özellikleri, bruselloz ve korunma yollarından bahsetmek istiyorum.
Brucella Türlerinin Özellikleri
Brucella spp. küçük (0.5–0.7 × 0.6–1.5 μm), kok, kokobasil veya kısa basil şeklindedir. Oksijen varlığında üreyebilirler. Ancak B. abortus ve B. ovis gibi bazı türler ilk izolasyonda üreme koşulları için %5-10 CO2’ye ihtiyaç duyarlar. Gram negatif, kamçısız, sporsuz ve hareketsizdirler.
Pek çok Brucella türü, üreme için kan, serum veya doku ekstraktlarının ve demir, manganez içeren iz metallerin eklendiği zengin kompleks besiyerlerine ihtiyaç duyar. Optimal üreme sıcaklıkları 37 °C (20-40 °C arasında üreyebilir) ve optimal pH 6.6-7.4 arasındadır. pH 3.5 altında ölürler. Brucella kolonileri yuvarlak, küçük, saydam, konveks, kaygan, S tipinde ve renksizdirler.
Brucella türleri, hipoklorit çözeltileri, %70 etanol, izopropanol, iyodoforlar, fenolik dezenfektanlar, formaldehit, glutaraldehit ve ksilen gibi yaygın kullanılan dezenfektanlara karşı hassastır, hemen ölürler. Ayrıca Brucella türleri gama ışınlaması ile de etkisiz hale getirilebilir.
Bu bakteriler toprakta 10 hafta, sıvı gübrede 2 yıl, keçi peynirinde 4-8°C’de 180 gün, içme suyunda 60 gün, süt içinde 17 gün, tereyağında 142 gün ve dondurmada 1 aya kadar canlı kalabilir.
Bruselloz ve Korunma Yolları
Malta Humması (Bruselloz), hayvancılığın yaygın olduğu ülkemizde sıklıkla görülen bir hastalıktır. Bruselloz Türkiye, Akdeniz ve Ortadoğu ülkelerinde endemik (bulunduğu bölgeye özgü, yalnız burada bulunan) olarak görülen bir hastalıktır. Farklı klinik bulgular ve semptomlara sahiptir ve Brucella türlerinden bulaşır. İnsanlarda patojen olarak bildirilen türler genellikle Brucella melitensis ve Brucella abortus olmaktadır. Hastalığa en sık yakalananlar hayvanlarla yakın ilişkisi olan kişilerdir. Örnek olarak kırsal kesim ve göçebe topluluk insanları, süt endüstrisi çalışanları, küçükbaş hayvan çobanları, çiftçiler, kesimevi çalışanları, veterinerler ve mikrobiyoloji laboratuvar personeli verilebilir. Hastalık her yaştan insana bulaşabilir. Farklı antibiyotiklerin kombinasyonu ile hastalık tedavi edilebilir.
Brusellozdan Korunmak İçin;
- Hayvanların kitle halinde rutin aşılarının yapılması insanları bu hastalıktan korur.
- Pastörize edilmemiş süt ürünlerini tüketmemek gerekir. Çiğ sütten yapılan peynirler ise en az 3 ay olgunlaştırılmalıdır.
- Az pişmiş veya çiğ et ürünleri tüketilmemelidir.
- Mesleği gereği Brucella ile temas eden ortamda bulunması gereken kişiler, temas sırasında eldiven, maske giymeli ve önlük takmalıdırlar.
Brucella gıda güvenliği açısından önem teşkil eden bakterilerden biridir. Süt ve süt ürünleri ile et ve et ürünlerinin yaygın olarak tüketildiği ülkemizde, üretici ve tüketicinin Brucella konusunda dikkat etmesi gerekmektedir. Yapılan araştırmalarla çiğ sütten yapılan salamura peynirlerde Brucella ’ya rastlanmazken, semt pazarlarında satılan ve yine çiğ sütten üretilen peynirlerde Brucella görülmüştür. Kaynağı belli olmayan kişilerin ürettiği ürünleri tercih etmemekte fayda vardır.
Sağlıkla kalın…
KAYNAKLAR
Keskin, D., & Toroğlu, S. (2007). Süt ve Ürünlerinde Brucellosis ve Önemi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 16(1), 58-69.
Öncel, S. (2016). Brusella enfeksiyonları: Değerlendirme ve yönetim. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 25-30.
Erdoğdu, S. (2017). Çiğ Süt ve Peynirlerde Brucella spp’nin Konvansiyonel ve Moleküler Metodlarla Araştırılması. (Master’s thesis, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).