Bugün kabuğunun arkasına gizlenmiş bir fonksiyonel gıda olan yer fıstığını sizlerle incelemek istiyorum. Birçoğumuz çerez, fıstık ezmesi olarak tüketir ya da tatlı yaptığımızda lezzet vermesi için içine koyarız. Peki bu yer fıstığı ve bundan elde edilen yer fıstığı yağı nedir?
Yer fıstığı içerdiği protein, karbonhidrat ve çeşitli vitamin/minerallerle insan sağlığı açısından dengeli beslenmemize yardımcı, önemli bir yağlı tohumdur. Aynı zaman da vejetaryenler ve veganlar içinde iyi bir protein kaynağıdır.
Yağlı bir tohum olan yer fıstığı içerdiği yüksek yağ oranı ile iyi bir enerji kaynağıdır. İçerdiği yağ miktarı yer fıstığının çeşidine, tohum olgunluğuna, çevresel koşullara göre de değişebilir. Yağ oranının yüksek olması bitkisel yağ üretimi açısından iyi bir kaynak olduğunu gösteriyor. Yer fıstığı çekirdeklerinden elde edilen yer fıstığı yağı kızartma ve salata yağı olarak kullanılabilir. Ayrıca bisküvi, pasta, şekerleme alanlarında kullanılabilir. Tat ve dayanıklılık bakımından birçok bitkisel yağdan üstündür. Dışarıdan almamız gereken zorunlu yağ asitlerinden 8 tanesini bol miktarda içermektedir.
Yararları;
- İçerdiği yüksek miktarda B ve E vitaminleri ile Alzheimer,Parkinson gibi hastalıklara karşı direnç sağlar.
- Kanser, diyabet, kardiyovasküler hastalık gibi birçok hastalığı önleyici etkiye sahiptir.
- Sindirim sistemimizi dengeler.
- İçerdiği Kalsiyum miktarı ile kemikleri ve kasları kuvvetlendirir.
- İçerdiği doymamış yağ asitleri, diyet posası, bitkisel protein, antioksidan ve bunun gibi birçok bileşenler ile obezite için olumlu etkileri vardır.
- Sap ve yaprakları hayvan yemi olarak kullanılmaktadır.
- Kolestrolü düşürerek kalp ve damar hastalığı riskini azaltır.
- Düşük serotonin oranını yükselterek depresyon, yorgunluk, sıkılgan ruh hali belirtilerinin azaltılmasına yardımcı olur.
- Yer fıstığı kabukları yüksek oranda lif ve selüloz içerdiğinden; sunta yapımında, yem dolgu maddesi olarak, odun yapımında dolgu maddesi olarak kullanılır.
Her şeyi belli bir miktar tüketmeliyiz yer fıstığı da yağlı tohum olduğu için belirli bir miktar tüketilmeli. Günde (1 avuç, 15 gr veya 15 adet) tüketilmesi tavsiye edilir. Tabi ki bu miktar kişiden kişiye, cinsiyete ve yaşa göre değişebilir.
KAYNAKÇA:
KÜRKLÜ N.S., ÖZALP B.B., Fonksiyonel Bir Gıda: Yer Fıstığı ve Sağlığa Yararları, Akademik Gıda, Sidas Medya, 18(3)(2020) 323-330
ZEREN C.Z., Yerfıstığı Tohumlarından Enzimatik Sulu Ekstraksiyon ile Yağ Eldesi ve Optimizasyonu, Yüksek Lisans Tezi,Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mayıs 2015
İŞLER N., Yer Fıstığı Yetiştiriciliği, Tarla Bitkileri Bölümü, Ziraat Fakültesi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi