Zencefil neredeyse hepimizin mutfağında yer alan bir baharat. Çoğumuz zencefili sadece bir baharat olarak biliriz ancak sadece bu amaçla kullanılmaz. Zencefil, çeşitli sağlık sorunlarını iyileştirmek için pek çok yararlı farmakolojik aktiviteye sahiptir. Bu amaçla çok eski yıllardan beri tıbbi bir bitki olarak kullanılmaktadır. Toz, tablet, kapsül, çay, ekstre ve çiğ olmak üzere çeşitli biçimlerde tüketilebilir. Bu yazımda sizlere dünya çapında bilinen en popüler baharatlardan biri olan zencefilden ve kullanım alanlarından bahsetmek istiyorum.
Zencefil (Zingiber Officinale) Nedir?
Taze ve kuru olarak tüketilebilen, çok yıllık otsu bir bitkidir. Zingiberaceae familyasında yer alan bu bitkinin kök, gövde ve yaprakları vardır. Taze zencefil; nem, protein, yağ, mineral, lif ve karbonhidrat içerir. Zencefilde demir, kalsiyum ve fosfor mineralleri ile tiamin, riboflavin, niasin ve C vitamini gibi vitaminler bulunur. Zencefilin bileşimi tür, çeşit, yetiştirme koşulları gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Zencefilin Yararları Nelerdir?
- Keskin bileşenlere sahip olması sayesinde romatizmal bozukluklarda ve migren baş ağrılarında ağrıyı azaltır.
- Antimikrobiyal, antienflamatuar, antioksidan, antiproliferatif aktivite ve nöron koruyucu aktivite gibi sağlığımız açısından oldukça önemli olan birçok özelliğe sahiptir.
- Vertigo ve kusmanın azaltılmasında etkilidir.
Zencefilin Kullanım Alanları
Zencefil, biyokimyasal özellikleri ve zengin besin içeriği sayesinde çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Bu sebeple gıda, ilaç ve içecek gibi birçok alanda bu bitkiden yararlanılabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Lezzet katmak ve diğer yiyecekleri renklendirmek için baharat olarak kullanılır. Mesela aroma ve lezzet katmak için kek ve bisküvi yapımında zencefil kullanılabilir.
- Zencefil birası, zencefilli gazoz ve zencefil şarabı gibi alkollü ve alkolsüz içeceklerde kullanılabilir.
- Eski çağlardan itibaren çeşitli hastalıkların iyileştirilmesinde halk ilacı olarak zingiber officinale kullanılmıştır. Örneğin; Hindistan’da taze zencefil astım, öksürük, kalp çarpıntısı, iştahsızlık ve romatizma gibi rahatsızlıklarda kullanılmıştır. Yunanlılar ise sindirime yardımcı olması için ekmeklerine karıştırarak tüketmişlerdir. Buna ek olarak Çin tıbbında kusma, mide bulantısı, eklem ve diş ağrısı, soğuk algınlığı gibi birçok hastalığın tedavisinde kullanılmıştır.
KAYNAKÇA
- Osmanlıoğlu-Dağ et al. Ginger’s Place in Pharmacy and Antitumor Effect. Hacettepe University Journal of the Faculty of Pharmacy Volume 2018; 38 (2): 76-84.
- Bayar F. Doğadan Gelen Mucize: Zencefil (Zingiber officinale). BAHÇE 2020; 49(2): 99-110.
- Bayraktar DZ. Zencefil’in (Zıngıber Officinale Roscoe) İnsan Sağlığı Üzerine Çeşitli Terapötik Etkileri. Karya J Health Sci 2021; 2(2): 55-60.