Uzmanlar tarafından mümkün olduğunca farklı renk gıdaları tüketmemizin beslenmemiz açısından oldukça önemli olduğunu söylenmektedir. Gıdaların renkleri ne anlama gelir diye düşündünüz mü hiç?
Günlük olarak yeterli düzeyde meyve sebze tüketmeye özen göstermeliyiz. Peki ama yediğimiz meyve sebzelerin hangi yararlı bileşikleri içerdiğini biliyor muyuz? Her renk gıdadan oluşan beslenme biçimi ‘Gökkuşağı Beslenme’ olarak adlandırılır. Bu sayede günlük olarak gerekli vitamin ihtiyacımızı karşılamış oluruz. Şimdi birlikte gıdaları renklerine göre ayıralım.
Kırmızı renkli gıdalar likopen yönünden zengindir.
Bu gıdalara; domates (en çok likopen içeren gıda), elma, çilek, kırmızı üzüm, kırmızıbiber, vişne ve ahududu örnek verilebilir. Likopenin kansere karşı koruyucu özelliği çok sayıda araştırma ile ortaya konmuştur. Bazı kronik hastalıklara olumlu etkileri vardır. Aynı zamanda Alzheimer hastalığı, kemik ve cilt sağlığı açısından koruyucu etkisi bulunur.
Turuncu renkli gıdalar beta-karoten yönünden zengindir.
Bu gıdalara: havuç, portakal, bal kabağı tatlı patates örnek verilebilir. Beta karoten, A vitaminine dönüşür ve bu gözler için faydalıdır. Gözdeki dokuları korur. Ayrıca beta-karoten akciğer kanserine karşı etkilidir.
Sarı renkli gıdalar karotenoid ve lutein yönünden zengindir.
Bu gıdalar arasında mısır, limon, portakal, nektarin ve greyfurt vardır. Lutein göz sağlığına fayda sağlar. Ayrıca kansere karşı koruyucu etkileri vardır.
Yeşil renkli gıdalar lutein ve zeaksantin yönünden zengindir.
Bu gıdalara koyu yeşil sebzeler (lahana, ıspanak, marul…), kereviz sapı, kivi örnek olarak verilebilir. Bu renk gıdalar anti kanserojen özellik gösterir. Ayrıca antioksidan etkileri vardır. Gözlere, kemiklere ve dişlere olumlu etkileri vardır. Zeaksantinin iltihap azaltıcı etkisinin yanında mide kanseri tedavisinde de olumlu sonuçlara rastlandığı bildirilmektedir.
Mavi ve mor renkli gıdalar flavanoid yönünden zengindir.
Bu gıdalar: mor lahana, patlıcan, yabanmersini, kuru üzümdür. Flavanoidler antioksidandır. Ayrıca kardiyovasküler sistemi koruyucu özellik gösterir.
Beyaz renkli gıdalar allicin ve selenyum yönünden zengindir.
Bu gıdaların başında sarımsak, karnabahar, mantar ve muz gelir. Allicin ve selenyum, kanseri önlemede etkilidir. Allicin tümör büyümesinde engelleyici rol oynar, strese karşı koruyucudur. Sarımsak antibiyotik etkiye sahip olup aynı zamanda yüksek kolesterole karşı iyi bir dengeleyicidir.
Yukarıda da görüldüğü gibi farklı meyve sebzelerde farklı besin içerikleri bulunmaktadır. Bu nedenle sebze-meyve tüketimimizi ihmal etmemeli ve günlük olarak yeterli/dengeli miktarlarda almalıyız ve öğünlerimizdeki ürün çeşitliliğini artırmaya özen göstermeliyiz.
Kaynakça
Annie B. Bond, Melissa Breyer , Wendy Gordon, Doğru Gıda, Hürriyet Kitap, İstanbul, Nisan, 2018.
Atlı Y., Ötleş S., Karotenoidlerin İnsan Sağlığı Açısından Önemi, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 1997, Sayı:1, Cilt:3, s.249-254.
Bıçaklı H. D., Uslu R., Likopen ve Kanser, Türk Onkoloji Dergisi, 2012;27(2):93-97.
Arslan E., Günal M. A., Lutein ve Zeaksantin, Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 2022, Cilt 4, Sayı 1, s.201-208.
Özcan M., Renklerin Tüketimde ve Sağlıkta Önemi, Black Sea Journal of Agriculture, 1(3): 83-88 (2018).
Kangalgil M., Yardımcı H., Selenyumun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri ve Diyabetes Mellitusla İlişkisi, Bozok Tıp Dergisi, 2017;7(4):66-71.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/ptr.4796
Ayaz E., Alpsoy C. H., Sarımsak (Allium sativum) ve Geleneksel Tedavide Kullanımı, Türkiye Parazitoloji Dergisi, 31 (2): 145-149, 2007.
Flavonoidler ve Sağlık, Beslenme ve Diyet Dergisi, 26(2): 54-60,1997.
https://basimveyayinevi.ege.edu.tr/files/basimveyayinevi/icerik/137-LUTEININSAGLIKUZERINEETKILERI.pdf