Besleyici değerinden dolayı fonksiyonel gıda olarak sınıflandırılan kinoa; kuraklık, yüksek toprak tuzluluğu gibi uygun olmayan iklim ve toprak koşullarına uyum sağlayabilen, tohumla çoğalan otsu bir bitkidir. Kinoa kendine özgü bir aromaya sahiptir. Ayrıca baskın bir tat ve kokusu yoktur.
Kinoa Özellikleri ve Faydaları
Birçok açıdan yüksek besin değerine sahip olan kinoanın özellikleri ve faydalarına ayrıntılı bir şekilde bakalım.
- İnsan sağlığı ve beslenmesi için elzem olan esansiyel aminoasitleri içerir.
- Yüksek miktarda protein içeriğine sahiptir.
- Kinoa tohumlarının kuru maddesinin ana kısmını karbonhidratlar oluşturur. Ayrıca yüksek miktarda nişasta içermesine rağmen düşük glisemik indekse sahiptir.
- Polifenoller, flavonoidler ve fenolik asitler gibi biyoaktif bileşikleri yüksek miktarda içerir. Bu sayede kan kolesterol seviyesinin düşürülmesinde, kanser hücrelerinin gelişiminin engellenmesinde, immün sistemin güçlendirilmesinde ve kardiyovasküler hastalıkların önlenmesinde etkilidir.
- Yüksek miktarda esansiyel doymamış yağ asitlerini içerir.
- Gluten içermemesi sayesinde çölyak hastaları glutensiz diyetlerinde kinoayı kullanabilir.
- Kinoa E vitamini bakımından zengindir. Bu nedenle hızlı lipid oksidasyonunu önler ve serbest radikallerin etkisini azaltır.
- İçerdiği demir mineralinin yüksek oranda çözünür olması sayesinde demir eksikliği için alternatif bir besin kaynağıdır.
- Vitamin ve mineraller bakımından oldukça zengindir. Örneğin yapısında C, E ve B vitaminleri ile Ca, K, Fe, Mg, Mn ve P mineralleri bulunur.
- %7-10 miktarında diyet lifi içerir. Diyet lifi; kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, kabızlık gibi birçok hastalığın önlenmesinde görev alır.
- Kinoa besinsel üstünlüklere sahip olmasının yanı sıra bazı antibesinsel özelliklere de sahiptir. Ürünün lezzet ve rengini etkileyen saponinler ile protein emilimini olumsuz etkileyen fitik asit kinoanın sahip olduğu antibesinsel özelliklerdir. Saponin, acı ve sabunumsu bir tada sahiptir. Saponin ve fitik asit; yıkama, soyma ve ısıl işlemler uygulandığı zaman azalırlar veya inaktif olurlar.
Kinoanın Kullanım Alanları
Kinoanın kullanım alanları çok yaygın ve çeşitlidir. Mesela tohumları un haline getirilerek ekmek, makarna, pankek gibi unlu mamullerin yapımında kullanılır. Benzer şekilde tohumları pirinç gibi pişirilerek çorba ve pilav yapımında kullanılır. Ayrıca tohumları fermente edilerek bira ve benzeri içeceklerin üretiminde kullanılabilirler. Yaprakları ile yemek yapılabilir. Kinoa filizleri salatalarda kullanılabilir. Kahvaltılık tahılların yapımında da kullanılabilirler.
KAYNAKLAR
- Bayram M, Pekacar S, Orhan D. Kinoa ve Sağlık Üzerine Etkileri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2018; 7(2): 47-57.
- İlkay H, Mutlu A. Fonksiyonel Bir Besin: Kinoa. Bes Diy Derg 2020;48(3):92-101
- Demir M, Kılınç M. Kinoa: Besinsel ve Antibesinsel Özellikleri. Journal of Food and Health Science 2016; 2(3): 104-111.
- Osmanlıoğlu Dağ R, Gençler Özkan A. Kinoa Üzerine Bir Derleme. Ankara Ecz. Fak. Derg. 2019;43(3): 309-333.
- Sevindik A, Gültekin R, Uran H. Altın Tahıl: Kinoa. Kırklareli University Journal of Engineering and Science 2021; 7(1): 155-165
- Hayıt F, Yılmaz B. Kinoanın Önemi, Fırın Ürünlerinde Kullanımı ve Sağlık Üzerine Etkileri. Journal of Scientific Reports-C 2020; 1: 70-80.
- Ergene E, Bingöl E. Diyet Lif İçeriği Yüksek Bazı Gıdalar Ve Beslenme Üzerindeki Etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2019; 3(1): 70-78.